روش مبهم مأمون نسبت به فضل

ما نمی‏دانیم چرا مأمون به سیاست تجاهل‏گونه و به ظاهر بی‏خبرانه خود درباره

فضل همچنان ادامه می‏داد، آیا مأمون نقشه‏ای داشت، که می‏خواست به او میدان و امکان دهد، تا پس از زیاده‏روی در قدرت‏طلبی برای اداره امور عامه، و تجاوز از حد معقول آن، او را نابود سازد؟ یا این که روش مأمون ناشی از وثوق و اعتماد کاملی بود که نسبت به او داشت، و نمی‏توانست با فداکاریهای که فضل در راه استقرار خلافتش کرده، در وفاداری او، دستخوش شک و تردید شود؟ حقیقت این است که با عمق فکر و قابلیت سیاسی و هشیاری که مأمون در قبال رویدادها از خود نشان داده، درباره توجیه دوم خود شک داریم، زیرا مأمون آن انسان ساده‏اندیش نبود، که در هنگامی که وزیر او به هر نوعی که می‏خواهد در کارها تصرف می‏کند، و بطور کامل از آزادی عمل برخوردار است، خود را راکد و بی‏اثر کند، و عملا از قدرت برکنار باشد.