یکی از بزرگترین علتهای موفقیّت و پیشبرد اجتماعی، عفو
و بخشش است؛ چرا که اگر قرار باشد در اختلافها و برخوردها هر دو طرف قاطعانه موضع خود را حفظ کرده و گذشت نداشته باشند، اختلافها همیشه باقی مانده و حتّی روز به روز بیشتر خواهد شد و گاهی اختلافها به جایی میرسد که نباید برسد، ولی در مقابل اگر یک طرف به خاطر خدا گذشت کند، و باعث شود که اختلافها تبدیل به صلح و سازش گردد، خداوند متعال نیز از این گذشت او چشم پوشی نخواهد کرد.علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه در اینباره میفرمایند:
«ما التقت فئتان قط، الا نصر اعظمهما عفوا».(1)
«هیچگاه دو گروه با یکدیگر درگیر نشدند، مگر این که با گذشتترین آنها پیروز شد».
ابته ممکن است گاهی کسی که عفو و گذشت کند، از نظر ظاهری پیروز نشده باشد، امّا این نکته قابل انکار نیست که خود صفت عفو و گذشت از بزرگترین پیروزیها و نشانهی قدرت روحی آن شخص می‌باشد و در حقیقت چنین شخصی بر هوای نفس خود پیروز شده است و همان گونه که مبارزهی با نفس، جهاد اکبر است؛ غلبهی بر نفس هم بزرگترین پیروزی است.
1) تحف العقول: ص 470.
