در باره ی امتیاز سجده در مقابل حق تعالی نسبت به سایر حالات
عبادی، حسن بن علی وَشّاء از امام رضا صلوات الله علیه نقل میکند که فرمودند:
«اقرب ما یکون العبد من الله عزوجل و هو ساجد، و ذلک قوله تبارک و تعالی: (واسجد و اقترب)».(1)(2)
«نزدیکترین حالت بنده به خداوند متعال، در حالی است که در سجده است و همان قول خداوند تبارک و تعالی است که فرمود: (سجده کن و نزدیک شو)».
آری، در حقیقت در حالت سجده است که انسان نهایت بندگی خود را نسبت به پرودگارش اعلام کرده و بهترین حالتی است که خداوند برای بندهاش میپسندد و به همین جهت است که حالت سجده موجب تقرّب عبد به معبودش میگردد.
مکمّل این روایت، روایتی دیگر است که حسن بن علی وَشّاء از امام رضا صلوات الله علیه نقل میکند که فرمودند:
«اذا نام العبد و هو ساجد، قال الله عزوجل للملائکة: انظروا الی عبدی قبضت روحه و هو فی طاعتی».(3)
«زمانی که بنده در حالت سجده به خواب رود، خداوند متعال به ملائکه خطاب میکند: به بندهی من نگاه کنید که او را قبض
روح کردم در حالی که به اطاعت من مشغول بود».
البته مراد از قبض روح در این روایت، وقتی است که بندهی عابد از فرط خستگی و بیخوابی و طول در حال سجده از خود بیخود شده و خواب بر او غلبه نموده است و تشبیه خواب بنده به قبض روح از باب: «النوم أخ الموت» ؛ «خواب برادر مرگ است» می‌باشد.
در همین وقت و حالت است که پرودگار مهربان نسبت به عبادت بندهی مطیع خود در مقابل ملائکه مباهات میورزد؛ چرا که همین ملائکه بودند که به عنوان اعتراض نسبت به خلقت انسان به خدا عرضه داشتند: آیا موجودی میآفرینی که در روی زمین فساد و خونریزی کند و حال آن که ما تو را تسبیح وتقدیس میکنیم؟ آن جا که قرآن کریم می فرماید:
(و اذ قال للملائکة انی جاعل فی الأرض خلیفة قالوا اتجعل فیها من یفسد فیها و یسفک الدماء و نحن نسبح بحمدک و نقدس لک قال انی اعلم ما لا تعلمون)(4)
«و به ) یاد آور ) هنگامی را که پرودگارت به فرشتگان گفت : من در روی زمین جانشینی قرار خواهم داد. فرشتگان گفتند: آیا کسی را در آن قرار می دهی که فساد و خونریزی کند؟ ما به حمد و سپاس تو تسبیح می نماییم و تورا تقدیس می کنیم. پروردگار فرمود: من چیزهایی را می دانم که شما نمی دانید».
شاید به همین جهت است که خداوند متعال خطاب به ملائکه میفرماید: بندهی مرا ببینید که این گونه در اطاعت و عبادت من روح از بدنش مفارقت نموده و حال آن که کسی او را الزام بدان نکرده و شما اگر مرا تسبیح و تقدیس میکنید بدان ملزم و اجبار شدهاید و در واقع به همین جهات است که گاهی یک بنده از ملائکه مقرّبین هم به خدا نزدیکتر میشود.
1) سورهی علق: آیهی 19.
2) عیون اخبار الرّضا صلوات الله علیه ج 2 ص 7.
3) عیون اخبار الرّضا صلوات الله علیه ج 2 ص 8.
4) سورهی بقره: آیهی 30.
