چرا احادیث متشابه وجود دارد؟

اما وجود متشابه رادر احادیث اهل‏بیت علیهم‏السلام همان‏گونه که امام رضا علیه‏السلام در حدیث خود تصریح فرموده است می‏توان چنین توجیه کرد که:

ائمه علیهم‏السلام ازاین که حکومتهای وقت، پیوسته آنان و پیروانشان را مورد آزار و تعقیب قرار می‏دادند، و با گماردن جاسوسان دقیق، کوچکترین اعمال آنها را زیرنظر می‏گرفتند در رنج به سر می‏بردند، از این رو در برابر روش سخت و موذیانه رژیم، ناگزیر بودند در بسیاری از اوقات و حالات، جانب تقیه و پرهیز را مراعات کنند، و این وضع آن چنان بود که گاهی نظر آنها درباره موضوعی سؤال، و یا از چیزی که مربوط به عقیده و مذهب بود از آنها پرسش می‏شد، و آنان به ملاحظه جاسوسان و بازرسان حکومت که مراقب بودند، پاسخهایی می‏دادند که وجوه متعددی را محتمل بود، در این‏گونه احادیث، قرینه موجود در حال خطاب که می‏تواند بر یکی از احتمالاتی که الفاظ حدیث بر آن اشاره دارد حمل شود، و برای سائل قانع‏کننده و برای غیر او در جایی که لازم است مشتبه و مبهم و مقصود واقعی امام نیز مستتر باشد، طریق تعیین وجه مطلوب است. لیکن ناگزیر باید این مفهوم بر مدلول احادیثی که در قضایای مشابه از ائمه علیهم‏السلام وارد شده است عرضه شود تا مغایرت نداشته باشد، یا این که با محتوای قواعد فقهی که ازآن بزرگواران اخذ شده است موافقت داشته باشد.

ممکن است مراد از محکم و متشابه درحدیث از قبیل عام و خاص ومطلق و مقید باشد، که در این صورت عام و مطلق، متشابه، و خاص و مقید محکم خواهد بود.