ولایت عهدی، حربه‏ای برای خلع سلاح کردن امام رضا

احتمال دیگر درباره‏ی انگیزه سیاسی مأمون، خلع سلاح کردم خود امام رضا علیه‏السلام است. روزی امام رضا علیه‏السلام به مأمون فرمود: «تو می‏خواهی مرا به این وسیله از نظر بیندازی!» مأمون ناراحت شد و گفت: «چرا این نسبت‏ها را به ما می‏دهید؟!» ولی سخن امام رضا تنها یک اتهام نبود. همواره سیاستبازان برای آلوده کردن چهره‏ی انتقادگران کوشای همگان پسند، مقامی به آنان می‏دهند و از سوی دیگر در کارشان اخلال می‏کنند تا از نظر مردم بیفتند. وقتی کسی برای دستگاه حکومت زیانبار باشد و همواره به انتقاد و مخالفت برخیزد بهترین راه برای خلع سلاح او، واگذاری مقامی در دستگاه حکومتی است. اوضاع و شرایط هر چه باشد، دیگر چنین کسی نمی‏تواند علیه دستگاه برخیزد. کسانی که مقامی در دستگاه حکومت دارند، نمی‏توانند از نارضایتی مردم سود جویند، بلکه به عکس، مردم ناراضی علیه خود آنان نیز تحریک می‏شوند؛ مردمی که همواره می‏گویند، خلافت حق خاندان علی است و اگر

آنان خلیفه شوند، دنیا گلستان خواهد شد و با آمدن خاندان علی عدالت برپا می‏شود. مأمون می‏خواست منصب ولایت عهدی را به امام رضا علیه‏السلام بدهد تا پس از آن مردم بگویند: اوضاع فرقی نکرد، در زندگی ما تغییر خاصی رخ نداد. یا بگویند: آل علی علیه‏السلام تا وقتی دستشان از حکومت کوتاه بود، سخنان امیدبخش می‏گفتند، ولی وقتی دستشان به حکومت رسید، ساکت شدند و دیگر حرفی نمی‏زنند.