الامام مخصوص بالفضل کله من غیر طلب و لا إکتساب؛ فمن ذا یبلغ معرفة الامام أو کنه و صفه.(1)
همه فضیلتها بدون آموزش، مخصوص امام است؛ پس چه کسی را توان شناخت امام و وصف او میتواند باشد.
«امام رضا علیهالسلام»
در جلسهی مناظره و گفتگویی که مأمون ترتیب داده بود، بعد از پیشوای مسیحیان، جاثلیق، امام رضا علیهالسلام به پیشوای یهودیان، رأس الجالوت، رو کرد و فرمود:
«سؤال میپرسی یا من بپرسم؟»
او جواب داد:
«من سؤال میکنم؛ ولی هیچ دلیلی را جز از تورات، انجیل، زبور داود، صحف ابراهیم و موسی نمیپذیریم.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«اگر دلیلی غیر از اینها آوردم، از من مپذیر.»
پیشوای یهودیان پرسید:
«دلیل بر نبوت محمد چیست؟»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«موسی بن عمران، عیسی بن مریم و حضرت داود به پیغمبری او گواهی دادهاند.» رأس الجالوت گفت:
«گفتار حضرت موسی را بیان کنید.»
حضرت رضا علیهالسلام فرمود:
«بطور قطع حضرت موسی به بنی اسرائیل فرمود: ” همانا پیغمبری از برادران شما خواهد آمد. به او ایمان آورید. ”
آیا از بنیاسرائیل غیر از نسل حضرت اسماعیل برادری میشناسی؟»
پیشوای یهودیان گفت:
«این سخن شما را قبول میکنم.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«آیا از برادران بنیاسرائیل، پیغمبری غیر از محمد صلی الله علیه و آله و سلم، شخص دیگری به نبوت نائل شده است؟»
پیشوای یهودیان گفت:
«نه.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«آیا این سخن تورات را قبول میکنی که گفته است:
– «نور از سمت طور سینا آمد و از کوه ساعیر برای مردم نور افشانی کرد و از کوه فاران بر ما آشکار شد.»
رأس الجالوت گفت:
«این کلمات را دیدهام ولی تفسیرش را نمیدانم.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«آنجا که میگوید: ” نور از جانب سینا آمد. ” مراد وحی الهی به حضرت موسی علیهالسلام بر روی طور سینا است و آنجا که میگوید: ” از کوه ساعیر برای مردم نور افشانی کرد. ” مراد کوهی است که خداوند متعال برای حضرت عیسی بن مریم علیهماالسلام آنجا وحی نمود. و آنجا که میگوید: ” از کوه فاران برای ما آشکار شد. ” مراد کوهی است که فاصلهاش تا مکه یک تا دو روز است.
شعیای نبی علیهالسلام گفته است: ” دو سوار را میبینم که زمین برای آندو نور افشانی نمود. یکی از آن دو بر حمار و دیگری سوار بر شتر است. ”
آیا آن دو سوار را میشناسی؟»
پیشوای یهودیان گفت:
«نمیدانم آن دو کیستند. مرا آگاه کن.»
امام علیهالسلام فرمود:
«سوار بر حمار حضرت عیسی علیهالسلام و سوار بر شتر محمد صلی الله علیه و آله و سلم است. آیا اینها را که تورات گفته است قبول میکنی؟»
رأس الجالوت گفت:
«قبول میکنم.»
امام رضا علیهالسلام پرسید:
«آیا حیقوق نبی علیهالسلام را می شناسی؟»
او جواب داد:
«بلی.»
حضرت رضا علیهالسلام فرمود:
«او سخنی گفته که کتاب شما آن را بیان کرده است؛ او میگوید:
– خداوند متعال بیان(2) را از کوه فاران آورد و آسمانها پر از تسبیح و تعظیم احمد و امت او شد. دین او همه جا فرا میگیرد. بعد از خراب شدن بیت المقدس کتاب تازهای میآورد.
مراد او از کتاب تازه، قرآن(3) است؛ آیا این سخن را دیده و به آن ایمان داری؟»
پیشوای یهودیان و گفت:
«بلی؛ حیقوق نبی آنرا گفته است و من انکار نمیکنم.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«حضرت داود در زبورش گفته است: ” خدایا! بر پا کنندهی سنت الهی بعد از فترت را مبعوث نما. ”
آیا پیغمبری غیر از محمد صلی الله علیه و آله و سلم میشناسی که بعد از فترت(4) سنت الهی را بپا دارد؟»
او جواب داد:
«این سخن که گفتی، درست است که گفتار حضرت داود است و لیکن مقصودش حضرت عیسی است.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«این را نمیدانی که حضرت عیسی تا وقتی خداوند متعال او را به آسمان برد، طبق سنت الهی در تورات عمل میکرد.، انجیل میگوید:
” ابن البرة میرود و بار قلیطا بعد از او خواهد آمد که آصار(5) را حفظ کرده و هر چیزی را برای شما تفسیر میکند و به نبوت من گواه خواهد بود، همانطور که من گواه بر نبوت او هستم. من امثال معارف الهی را آورده و او معنا و تأویل آن معارف را خواهد آورد. ”
آیا به این کلمات در انجیل ایمان داری؟»
او جواب داد:
«بلی.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«ای رأس الجالوت! آیا راجع به پیغمبرتان، حضرت موسی بن عمران علیهالسلام، سؤال کنم؟»
او گفت:
«بلی؛ بپرسید.»
حضرت رضا علیهالسلام پرسید:
«دلیل شما بر نبوت حضرت موسی چیست؟»
رأس الجالوت گفت:
«موسی معجزهای که کسی از پیامبران قبلی، مثل آن را نیاورده است، انجام داد.»
امام هشتم علیهالسلام پرسید:
«نمونهای از آن معجزهها را بیان کنید.»
او گفت:
«مثل شکافتن دریا و تبدیل عصا به مار و ضربه زدنش به سنگ و جاری شدن چمشهها از آن و ید بیضاء.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«اینکه گفتی موسی معجزهای آورد که مردم از انجام آن عاجز و ناتوان بودند درست است ولی باید به این نکته توجه کرد که آیا اگر کسی کاری کند که مردم مثل آن را نتوانند انجام دهند، باید به او ایمان آوریم؟»
پیشوای یهودیان گفت:
«نه؛ ولی حضرت موسی علیهالسلام به جهت مقام و منزلش نزد پروردگار، نظیری نداشت. و به نبوت کسی جز با اظهار معجزاتی نظیر کارهای خارق العادهی او نمیشود ایمان و اعتقاد پیدا کرد.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«پس چطور به پیامبران قبل از او که نه دریا را شکافتند و نه با ضربهشان به سنگ، چشمهها جاری ساخته و نه ید بیضاء نمودند و نه عصا را به مار تبدیل کردند، و ایمان آوردهاید؟»
پیشوای یهودیان گفت:
«همانطوری که گفتم، ایشان بر نبوتشان آیات و معجزاتی را آوردند که مردم عاجز و ناتوان از انجام آن بودند.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«ای رأس الجالوت! با اینکه حضرت عیسی بن مریم مرده را زندگی و حیات و کور مادرزاد و مرض پیسی را شفا میداد و از گل مجسمهی پرنده میساخت و به او میدمید و به اذن الهی، پرندهی زندهای میشد.، چطور به او ایمان نیاوردهاید؟»
پیشوای یهودیان گفت:
«حضرت عیسی آن کارها را انجام داد و لی ما آنها را ندیدیم.»
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«آیا آیات و معجزات حضرت موسی را دیدهای؟ مگر نه این است که به واسطه اخبار رسیده از اصحاب مورد اطمینان و موثق حضرت موسی به او ایمان دارید؟»
«بلی.»
امام هشتم علیهالسلام فرمود:
«آیا اخبار متواتر از آیات و معجزات حضرت عیسی موجب نمیشود که به او نیز ایمان آورید؟ چطور به حضرت موسی ایمان آوردید ولی به حضرت عیسی ایمان نمیآورید؟»
پیشوای یهودیان نتوانست جوابی دهد. و ساکت ماند.
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«نبوت پیغمبر بزرگوار اسلام و هر پیامبری، چون ایشان است. از معجزات پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این است با اینکه یتیم فقیر و چوپان اجیر بود و خواندن و نوشتن را نیاموخت و نزد هیچ معلمی درس نخواند، قرآنی آورد که در آن قصههای انبیاء بطور دقیق و اخبار گذشتگان و آیندگان موجود است. او مسائل مخفی و ناپیدا و آنچه در خانهها انجام میشد را خبر میداد و همچنین آیات و نشانههای زیاد دیگری که قابل شمارش نیست آورد.»
پیشوای یهودیان گفت:
«اخبار مربوط به عیسی و محمد نزد ما صحیح نیست. از اینرو برای ما روا نیست که به چیزی که صحیح نیست اقرار کنیم.»
حضرت رضا علیهالسلام فرمود:
«پس گواهان به نبوت عیسی و محمد صلی الله علیه و آله و سلم گواهان دروغین و باطل هستند؟»
او جوابی نتوانست بدهد و ساکت ماند.(6)
1) تحف العقول ص 464.
2) برخی نسخهها بینات و برخی تبیان دارند.
3) در برخی نسخهها فرقان است.
4) مراد از فترت، زمان بعد از حضرت عیسی علیهالسلام تا بعثت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است که پیغمبری مبعوث نشد.
5) آصار جمع اصر به معنی عهد و پیمان و گناه آمده است. در برخی نسخهها یخفف الآصار است که به معنی «گناهها را در جامعه کم میکند.» و در برخی دیگر یحفظ الآصار است که به معنی «عهد و پیمانها را حفظ میکند.» می‌باشد.
6) توحید صدوق ص 427 – 430 و عیون اخبار الرضا ج 1 ص 164 – 167.
