فرزندان حضرت امام رضا

دربارهی فرزندان امام رضا صلوات الله علیه، اقوال و روایات متعددی در کتابهای تاریخ و حدیثی آمده است.

بعضی از اقوال دلالت بر آن دارد که علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه دارای پنج یا شش فرزند پسر و یک فرزند دختر بوده‏اند که اسامی

آنان در کتابهای مختلف به صراحت ذکر شده است.(1)

و بعضی از اقوال بیانگر آن است که اما رضا صلوات الله علیه، فقط یک فرزند پسر داشت.

آنچه بر همگان واضح و روشن است این که حضرت جوادالأئمه صلوات الله علیه فرزند امام رضا صلوات الله علیه در کاظمین مدفون است و حرم باشکوه آن حضرت ملجاء و پناهگاه خاص و عام می‏باشد.

اما حرم مطهّر فرزند دیگر آن حضرت، یعنی شاهزاده حسین بن رضا صلوات الله علیه (2)

در قزوین، امام‏زاده علی بن رضا صلوات الله علیه(3) در مرو، امام ‏زاده فضل بن رضا صلوات الله علیه در محلات، جعفر بن رضا صلوات الله علیه(4) در اصفهان با سابقه‏ی بسیار کهن و تاریخی محلّ آمد و شدِ عاشقان و شیفتگان اهل‏ بیت عصمت و طهارت صلوات الله علیهم بوده و کرامات زیادی از آن حرم‏های مطهر ظاهر گردیده است که همین کرامات و عنایات آن بزرگواران موجب رشد، رونق و توسعه‏ی آن مزارهای مقدّس گردیده است.

البته بعضی قائلند که این امامزادگان محترم، از احفاد امام علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه هستند، ولی آنچه که مهم است، تمسّک واظهار ارادت به آستان مقدّس نبی مکرّم و فرزندان و وابستگان به آن حضرت است؛ چرا که خداوند متعال اجر و پاداشی را که مزد رسالت حضرت ختمی مرتبت محمّد بن عبدالله صلی الله علیه و آله و سلم قرار داده است، دوستی و اظهار محبّت و مودّت به آستان مقدّس فرزندان و ذوی القربای آن حضرت می‏باشد، که این مهمّ را به وسیله‏ی آیات متعدّدی در قرآن کریم سفارش و تأکید نموده است، آن جا که می فرماید:

(قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی)(5)

در ضمن یادآوری این نکته ضروری است که احادیث متعددی از امام علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه نقل شده که توسّط دختر گرامی آن حضرت یعنی فاطمه‏ی بنت صلوات الله علیه روایت گردیده است.به همین جهت این احادیث شریفه نیزقول به تعدّد فرزندان حضرت علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه را تقویت می‏نماید.

جالب است که علاوه بر سایر علمای تاریخ نگار و محدّثان که در کتاب های خود به تعداد فرزندان آن حضرت اشاره یا تصریح نموده‏اند، در کتاب شریف کنز الانساب(6)محقق محترم با تصریح به تعدّد

فرزندان امام علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه نام پنج فرزند پسر و یک دختر آن حضرت را ذکر می‏نماید. افزون بر آن، اسامی فرزندانشان را نیز نقل می کند.

در ضمن علّامه‏ی محقّق، مدرّس علی الإطلاق، مرحوم میرزا محمّدرضا مؤمن (امامی) خاتون‏آبادی(7)

در کتاب نفیس «جنّات الخلود» پس از نقل اقوال مختلف در باره ی فرزندان حضرت امام رضا صلوات الله علیه تصریح نموده که صحیح‏ترین گفتار در این مورد آن است که آن بزرگوار چهار فرزند پسر و یک فرزند دختر داشته‏اند.

همچنین فاضل محترم دانشمند و محقق گرامی جناب آقای علی اکبر مهدی‏پور در کتاب اجساد جاویدان در بخش شاهزاده حسین بن رضا صلوات الله علیه به صورت مبسوط با دلایل مختلف روایی و تاریخی که تعدد فرزندان حضرت علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه را ثابت می کند. و بعد از ذکر اسامی فرزندان امام رضا صلوات الله علیه می‏نویسد:

اسامی این پنج فرزند به ترتیب در منابع شیعه و سنّی آمده است و در برخی منابع تصریح شده که آن حضرت پنج پسر و یک دختر داشتند، ولی اسامی فرزندان نیامده است.(8)

1) بحارالأنوار: ج 49 ص 221 و 222، دمعة الساکبة: ص 89 و 90، کشف الغمة: ج 2 ص 267، منتهی الامال: ج 2 ص 548، ناسخ التواریخ: ج 14 ص 381.

2) ناسخ التواریخ: ج 14 ص 381، حیاة الرضا صلوات الله علیه: ص 13، تاریخ گزیده: 205، مینو در یا باب الجنة قزوین: ص 651.

3) عوالم العلوم، جلد علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه: ص 370.

4) تشیع و حوزه‏ی علمیه‏ی اصفهان در طول تاریخ: ج 1 ص 204، ناسخ التواریخ: ج 14، ص 381.

5) سوره‏ی شوری: آیه‏ی 23.

6) نسخه‏ی قدیمی و چاپ سنگی این کتاب شریف در کتابخانه‏ی آستان قدس رضوی موجود است و یک نسخه‏ی کپی آن نیز در نزد مؤلف است.

7) علامّه‏ی محقق میرزا محمّدرضا مؤمن (امامی) خاتون‏آبادی از علمای معاصر علّامه بزرگوار ملّا محمّدباقر مجلسی أعلی الله مقامه بوده، و علامّه‏ی بزرگوار آقا بزرگ تهرانی در موسوعه‏ی بزرگ «الذریعة» حدود یک صفحه در تجلیل از کتاب شریف جنّات الخلود و نویسنده‏ی بزرگوار آن قلم‏فرسایی می کند. و محدّث کبیر حاج شیخ عبّاس قمی رحمه الله در کتاب شریف منتهی الآمال وقتی به کتاب جنّات الخلود استناد می‏کند در تجلیل از علّامه خاتون‏آبادی، از ایشان به عنوان متتبّع ماهر یاد نموده است. و همچنین علامّه محمّد علی مدرّس در کتاب ریحانة الادب از علامّه‏ی خاتون‏آبادی و کتاب شریف جنّات الخلود تجلیل ارزنده‏ای نموده است، که تمام این تجلیل‏ها از شخصیّت والا و مقام علمی خاتون‏آبادی حکایت می کند.

8) اجساد جاویدان: ص 88.