تفاوت میان اراده خداوند و خلق

امام علیه‏السلام در مورد دیگر، تفاوت میان معنای اراده خداوند و اراده بشر را بیان می‏فرماید، از صفوان بن یحیی روایت است، که گفت:

به ابی‏الحسن علیه‏السلام عرض کردم: مرا از معنای اراده خداوند، و اراده مخلوق آگاه فرما.

امام فرمود: اراده مخلوق همان ضمیر اوست و آنچه به اندیشه او می‏رسد، و تصمیم می‏گیرد که به فعلیت برساند اما اراده خداوند، صرف ایجاد و آفرینش است نه چیز دیگر، زیرا برای خداوند غور و قصد و تفکر نیست، و این‏گونه صفات از آن آفریدگان است، و از ذات مقدس او منتفی است، بنابراین اراده خداوند، همان فعل اوست و چیزی

جز آن نیست، به فرمان «کن» اشیا موجود می‏شود، بدون این که واژه‏ای در کار باشد و زبان به سخن آید، و اندیشه به کار افتد، و کیفیتی در نظر گرفته شود، زیرا ذات مقدس او از محدوده کیفیت بیرون است.

در مناظره امام علیه‏السلام با سلیمان مروزی متکلم خراسانی، که مأمون او را برای این کار دعوت کرده بود، بحثی درباره ازلیت اراده بود، که در فصل پیش ذکر شده است.