ائمه و فشار حکومت

ائمه علیهم‏السلام در تمام ادوار زندگی خود به سبب تعدیات حکومتهای ستم‏پیشه زمان خویش، به مشکلات و فشارهای سختی دچار بودند، و پیروان و علاقمندان آنان را پیوسته طرد و تعقیب می‏کردند، و زندگی را از هر سو بر آنان سخت و دشوار می‏ساختند، تا آن جا که اطلاق واژه «رافضی» بر هر کس که متهم به وابستگی به تشیع و مشتبه به داشتن اعتقاد به تعلیمات این مکتب می‏شد از نظر دستگاه حکومت به منزله حکم نهایی محکومیت او به شمار می‏آمد، در نتیجه این اوضاع، فرصت بزرگی که برای طالبان معرفت و تشنه‏کامان طریق هدایت برای بهره گرفتن از این سرچشمه زلال بود، از دست رفت، و عقده‏های فکری، و معضلات علمی بسیاری همچنان ناگشوده و حل

نشاده باقی ماند.

با این حال و با وجود تعدیات و فشارهای سخت، افکار انسانی از فواید علمی که ائمه علیهم‏السلام برای شاگردان و پیروان خود، در زمینه‏های مختلف معرفت و دانش بیان داشته‏اند محروم نمانده است چنان که یکی از شاگردان آنها برای این که بتواند برخی مسائل و مشکلات علمی خود را به عرض امام خویش که زندانی خلیفه است برساند، حاضر می‏شود که هر چه زندانبانان از او بخواهند به آنها بدهد تا آن مسائل را نزد آن حضرت ببرند و جواب آنها را اخذ کنند و به او بازگردانند، و این بر اثر حرص شدید آنها به استفاده از وجود امام، و شیفتگی آنها به کسب انوار علم و یقین، و کوشش برای جلوگیری از فروماندن در وادیهایی شکوک و حیرت بوده است. و آنچه از امام موسی بن جعفر علیه‏السلام زندانی هارون بیدادگر نقل شده گواه این گفتار است.

برخی از مورخان و تذکره‏نویسان، از حضرت رضا علیه‏السلام به جز احادیث و اخباری که از آن حضرت نقل کرده‏اند و مربوط است به آنچه برای اصحاب خود بیان فرموده و یا در پاسخ کسانی که برای فهم مسائل علوم و معارف به آن بزرگوار مراجعه کرده‏اند ایراده کرده است، تألیفاتی را نیز ذکر کرده‏اند که صحت انتساب آنها نیازمند ادله کافی است و برخی از آنها فاقد آن است.