حضرت علیّ بن موسی الرّضا صلوات الله علیه بعد از گذشت حدود 52 سال از عمر شریفش و بعد از این که حدود 27 سال در مدینة الرسول شیعیان را امامت و رهبری نمود، راهی سفر به سوی خراسان و مرو شد.
سید بن طاووس (متوفّای 693 هـ) درکتاب فرحة الغری در این زمینه این گونه روایت می کند:
زمانی که مأمون حضرت رضا صلوات الله علیه را از مدینه به خراسان فراخواند، آن حضرت از مدینه به سوی بصره حرکت کرد. سپس به بغداد رهسپار شد.(1)
صنیعالدوله صاحب کتاب تاریخ مطّلع الشمس میگوید:
طبق آنچه معلوم شده مسیر حرکت آن حضرت از بصره به اهواز و قسمت عرب نشین ایران بود و از آنجا به فارس و شهر ارجان
( بهبهان کنونی ) حرکت کرد و آنگاه از خاک اصفهان عبور نمود و از همین مسیری که دشت آهوان و کوه میامی در آن واقع است به شهر نیشابور نزول اجلال فرمود.(2)
نگارندهی کتاب تاریخ نایین مینویسد:
به نظر می رسد که خط سیر امام رضا صلوات الله علیه این گونه بود که از مدینه به بصره رفت و از ارجان و فارس گذشت، و بدین ترتیب از اهواز، رامهرمز، بهبهان، کهکیلویه، شلمزار ) از توابع چهار محال (، کروند ) از مناطق اطراف نجفآباد اصفهان (، قهپایه ) کوهپایهی اصفهان (، نایین، انارک، بیابانک، خور، راه کویر ) طبس (، سمنان(3) آهوان(4)، دامغان، شاهرود، میامی، میاندشت، الحاق ) الحق ) و عبّاسآباد، سبزوار، نیشابور، ده سرخ، طُرق و مشهد (سناباد) به سرخس و مرو، رهسپار شدهاند.(5)
عالم جلیل القدر شیخ صدوق رحمة الله این گونه نقل می کند:
رجاء بن ابیضحاک روایت کرده که گفت: مأمون مرا فرستاد تا حضرت رضا صلوات الله علیه را از مدینه به مرو آورم و امر کرد که آن جناب را از بصره و اهواز و فارس حرکت دهم و از طریق قم عبور ندهم.
همچنین مأمون دستور داد آن جناب را در شب و روز محافظت کنم تا به او برسانم. من از مدینه تا مرو خدمت آن حضرت بودم. به خدا سوگند! مردی را در تقوا و کثرت ذکر خدا در جمیع اوقات و شدّت خوف از حق تعالی مانند آن حضرت ندیدم.
1) منتهی الامال، ج 2 ص 76.
2) حیاة الرّضا صلوات الله علیه:ص 76.
3) در بین اهالی سمنان مشهور است که: تاکستانی در غیر موسم و فصل خود به اعجاز حضرت رضا صلوات الله علیه میوه آورد و صاحب آن از اهدا چند خوشهی انگور خودداری کرد و به نیروی کرامت و اعجاز حضرت آن تاکستان سوخت و محل آن هم در یک فرسخی سمنان مشهور است.
4) ظاهرا منطقهی آهوان در مسیر توس، محلّی است که آهو از دست صیّاد به آن حضرت متوسّل شد و آن بزرگوار ضامن او شدند،به همین رو حضرت را به خاطر همین قضیّه، ضامن آهو مینامند. و همچنین منطقهی آهوان را به همین خاطر دشت آهوان مینامند.
5) تاریخ نایین: ص 236.
